Środa Wielkopolska i urok Równiny Wrzesińskiej

By Bartłomiej Król - Zasób Urzędu Miejskiego w Środzie Wielkopolskiej, via Wikimedia Commons

Rozkoszuj się pięknem Równiny Wrzesińskiej, wpisanym w malownicze Pojezierze Wielkopolskie.

REKLAMA

wiadomości

miasto

na sygnale

komunikacja

kultura

zdrowie

nieruchomości

biznes

Tego szukamy w Środzie Wielkopolskiej

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Środa Wielkopolska, praca Środa Wielkopolska, pogoda Środa Wielkopolska, hotel Środa Wielkopolska, Środa Wielkopolska - mapa, polonia Środa Wielkopolska, bricomarche Środa Wielkopolska.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Środzie Wielkopolskiej, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jej historii.

Istnienie osad i skupisk ludzkich w okolicach Środy potwierdzają odkrycia archeologiczne z okresu młodej epoki kamiennej (2300-2000 lat p.n.e.). Znaleziono m.in. ślady prasłowiańskiego cmentarzyska z epoki Kultury Łużyckiej w pobliżu dzisiejszego cmentarza w Środzie, co świadczy o kontynuacji osadnictwa na tych terenach.

Z relacji historycznych dowiadujemy się, że pierwsze grodzisko prawdopodobnie znajdowało się między dzisiejszą Kolegiatą a Nowym Rynkiem. W okresie rządów Władysława Jagiełły (1402-1413) na miejscu obecnego ratusza wzniesiono gotycki zamek królewski, który służył jako miejsce postoju króla w podróży do Krakowa.

Wzdłuż dzisiejszych ulic: Górki, Szamarzewskiego i Jażdżewskiego istniała fosa, za którą rozwijała się osada, przekształcając się w targową. Plac targowy przybrał kształt trójkąta i w XVIII-XIX wieku został zabudowany przez Niemców, którzy wzniesli gmach poczty konnej ze stacją telegraficzną. Ten budynek znany jest obecnie jako Stara Poczta. W obrębie grodu książęta zakładali osady służebne do obrony i specjalistyczne grupy produkcyjne, takie jak Mączniki (1240 r.), Zielniki (1399 r.), Kobylniki (1281 r.) i inne.

Przypuszczalnie w 1261 r. Środzie zostały nadane prawa miejskie. W XV wieku stała się jednym z największych miast w Wielkopolsce. Pierwsze wzmianki o nazwie miasta pochodzą z roku 1228. Dopiero po 1967 r. dodano człon Wielkopolska w celu odróżnienia go od Środy Śląskiej.

Od 1454 r. do okresu rozbiorowego Środa pełniła rolę miejsca zgromadzeń sejmikowych dla województw poznańskiego, kaliskiego, a później gnieźnieńskiego. Senat obradował w miejscowej farze, natomiast posłowie spotykali się na cmentarzu przykościelnym. Miasto, często odwiedzane przez szlachtę, rozwijało się pod względem handlu i rzemiosła. Środa posiadała również własne dobra ziemskie, obejmujące wsie: Ruszkowo i Zielniki. W trakcie potopu w 1655 r. miasto zostało zdobyte przez szwedzkie wojska, ale dzięki sejmikom i mimo zniszczeń utrzymało swoją zamożność.

Obszar pod Środą od strony Moskawy charakteryzowały trudne do przejścia mokradła. Moskawa w rejonie Środy zasilana była przez dwa strumienie: Sporą i Źrenicą. Źrenica płynęła od Dębicza i Mącznika do wioski Źrenica (daw. Resnica, Reźnica), gdzie wpadała do Moskawy. Z kolei Spora płynęła z zachodniej strony w kierunku Topoli, tworząc łuk między Żabikowem i Koszutami, a następnie uchodziła do Moskawy (daw. Maskawa, Maszkawa). Ważne jest zaznaczenie, że mieszkańcy obecnie nazywają rzeczywistą Moskwę Strugą Średzką, a Źrenicę – Moskwą, co wynika ze zmian wprowadzonych przez Niemców w XIX wieku.

W okresie pruskim Środa stała się istotnym centrum walki o polskość i wyzwolenie spod zaborcy. W 1848 r. największy obóz powstańczy na obszarze Wielkopolski został utworzony tutaj pod dowództwem pułkownika A. Brzeżańskiego. W tym miejscu już na początku kwietnia skoncentrowane były główne siły pruskich wojsk. W trakcie Powstania Wielkopolskiego Środa wysłała 4 kompanie ochotników.

17 września 1939 r. na łąkach kijewskich Gestapo zamordowało 21 wcześniej bestialsko zamęczonych Polaków, a 20 października 1939 r. żandarmeria dokonała rozstrzelania 29 mieszkańców Polski na rynku.

Burmistrzem miasta 19 września został Niemiec Koerner, który przejął urząd po Kazimierzu Kubickim, a Bierbach został starostą powiatowym. W 1940 r. zamknięto kościół parafialny, który został przekształcony w magazyn.

23 stycznia 1945 r. nadeszło wyzwolenie dla Środy. Tymczasowy Komitet Porządkowy na miasto i powiat został utworzony, ale po pięciu dniach działalności został rozwiązany. Wówczas burmistrzem Środy został Leon Kaźmierczak. W międzyczasie utworzono także Milicję Obywatelską.

W 1964 r. powstała Szkoła Podstawowa nr 3 im. Aleksandra Zawadzkiego, oferująca 15 sal lekcyjnych, 3 pracownie, salę gimnastyczną, świetlicę i stołówkę. Rok później na obszarze dawego parku starościńskiego (obecnie za targowiskiem) wybudowano Zoo, gdzie można było oglądać m.in. niedźwiedzie, lamę i świnię wietnamską. W tym samym okresie utworzono plac zabaw i gier przy Szkole Podstawowej nr 1, znajdujący się między ulicą Armii Czerwonej (Lipową) a Liceum Ogólnokształcącym.

Rok 1967 był szczególny dla miasta, obchodzącego 700-lecie nadania praw miejskich. Wówczas wybudowano przystanek PKS przy ulicy Paderewskiego oraz łaźnię miejską przy ulicy Wiosny Ludów (obecnie siedziba Zakładu Gospodarki Komunalnej).

W 1972 r. uruchomiono na Moskawie zbiornik retencyjny o powierzchni ok. 40 ha, sięgający od Mącznik, koło Janowa (dawniej Przykuty, zmienionej nazwy przez Niemców w XIX w.), do zatoki w Środzie przy „Łazienkach”. W odległych o 5 km od Środy Koszutach (nazwa od słowa "koszut", czyli jeleń), w dworku po Zabłockich, a później Rekowskich, utworzono Muzeum Regionalne Ziemi Średzkiej w 1972 r. To miejsce zgromadziło bogate zbiory dokumentów historycznych dotyczących regionu średzkiego.